Komunikacja wspomagająca i alternatywna (AAC)
Czy zastanawialiście się kiedyś jak to jest nie móc powiedzieć drugiej osobie jak się czujesz?
Jak to jest nie móc wpłynąć na to co będziesz jeść lub czego będziesz słuchać. Nie móc zakomunikować komuś jaki film lub serial chcesz obejrzeć. Nie mieć wpływu na to jak się ubierzesz. Jak myślisz, jak byś się wtedy czuł? Zapewne wyobraziłeś sobie złość, frustrację lub smutek.
Osobom bez trudu posługującym się mową, trudno jest sobie to wyobrazić, w końcu komunikujemy się już od pierwszych chwil życia. Najpierw przez płacz, krzyk, mimikę, następnie gaworzenie, by ostatecznie wykorzystywać do tego mowę werbalną. Jest to naturalny proces rozwoju u osób normatywnie się rozwijających. W przypadku dzieci, które rozwijają się w sposób nienormatywny lub dzieci z wyzwaniami rozwojowymi takimi jak m.in.:
– wady słuchu
– wady wzroku
– spektrum autyzmu
– niepełnosprawność intelektualna
– niepełnosprawność sprzężona
– mózgowe porażenie dziecięce (MPD)
– zespoły genetyczne i in.
rozwój mowy może zostać zakłócony, przebiegać z opóźnieniem, bądź mowa może nie wykształcić się wcale. W jaki sposób mogą więc komunikować się dzieci, które nie mogą w tym celu posłużyć się mową? Wykorzystując do tego komunikację wspomagającą i alternatywną!
Komunikacja wspomagająca i alternatywna (AAC) to bardzo szerokie pojęcie mieszczące w sobie wiele narzędzi ułatwiających, bądź umożliwiających skuteczne porozumiewanie się. W oparciu o potrzeby, możliwości i zasoby użytkownika AAC tworzymy indywidualne systemy komunikacji oraz zestawy pomocy do komunikowania się. Wykorzystujemy do tego m.in.: gesty, mimikę, symbole, pismo, a także urządzenia wysokich technologii. Ze względu na indywidualny charakter narzędzi oraz strategii każda z nich przynależy jednemu użytkownikowi AAC.
CELE WYKORZYSTYWANIA KOMUNIKACJI WSPOMAGAJĄCEJ I ALTERNATYWNEJ:
Nadrzędnym celem AAC jest zapewnienie użytkownikom narzędzia, dzięki któremu będą mogli porozumiewać się z otoczeniem, zaspokajać swoje potrzeby i pragnienia oraz osiągać swoje cele. Innymi dodatkowymi celami, bezpośrednio związanymi z wykorzystywaniem komunikacji wspomagającej i alternatywnej, będą:
- redukcja stresu i frustracji wynikających z ograniczonej możliwości efektywnego porozumiewania się,
– poszerzanie kręgu partnerów komunikacyjnych, z którymi dziecko może rozmawiać, a co za tym idzie – możliwość aktywnego uczestnictwa w życiu społecznym
– zmniejszenie ryzyka wystąpienia ograniczeń w relacjach rówieśniczych
– budowanie w użytkownikach poczucia sprawstwa i świadomości, że mogą sami decydować o sobie i podejmować różne wybory
– polepszenie efektywności oddziaływań terapeutycznych i/lub edukacyjnych
– zmniejszenie ryzyka wtórnej niepełnosprawności intelektualnej.
CZY ISTNIEJĄ RÓŻNICE MIĘDZY KOMUNIKACJĄ WSPOMAGAJĄCĄ, A ALTERNATYWNĄ?
Komunikacja wspomagająca dedykowana jest dzieciom, których mowa jest ograniczona (np. gdy dziecko prezentuje mały zasób słów) i/lub niezrozumiała dla otoczenia, przez co utrudnia skuteczne porozumiewanie się. Wsparciem dla efektywnej komunikacji będzie wdrożenie np. gestów lub symboli, co będzie stanowiło nie tylko swego rodzaju „uzupełnienie” mowy dziecka, lecz także stymulację rozwoju językowego.
Drogi rodzicu, nie martw się, że wykorzystywanie wspomagających metod zatrzyma lub opóźni rozwój mowy Twojego dziecka. Mowa jest najszybszym sposobem komunikowania się i każdy użytkownik, będzie dążył do jej wykorzystywania! Komunikacja alternatywna kierowana jest do dzieci, które nie rozwinęły i nie rozwiną mowy werbalnej w stopniu umożliwiającym efektywne porozumiewanie się. Dla nich konieczne będzie wypracowanie indywidualnej, alternatywnej metody komunikacji. Wypracowane i dostosowane do możliwości i potrzeb użytkownika narzędzie będzie mu towarzyszyło przez całe życie.
KIEDY NALEŻY ZACZĄĆ ODDZIAŁYWANIA Z WYKORZYSTANIEM AAC?
Nie istnieją granice wiekowe, ani podstawowe umiejętności, które dziecko powinno prezentować przed wprowadzeniem AAC, więc jeśli:
– zauważasz trudności w komunikacji Twojego dziecka,
– widzisz, że mowa się nie rozwija, bądź nie rozwija się w odpowiednim stopniu,
– wiesz, że Twoje dziecko nie rozwinie w pełni mowy w naturalny sposób ze względu na stwierdzoną diagnozę np. niepełnosprawności intelektualnej, spektrum autyzmu, lub stwierdzonego zespołu genetycznego warto jak najszybciej wdrożyć komunikację wspomagającą i/lub alternatywną, by nie dopuścić do wystąpienia zachowań trudnych oraz by nie ograniczać sprawczości i niezależności Twojego dziecka.