Dysleksja rozwojowa

O specyficznych trudnościach w nauce mówimy, jeżeli niepowodzenia szkolne dotyczą tylko niektórych zakresów uczenia się i występują przy inteligencji co najmniej niższej niż przeciętna (dysleksji nie diagnozujemy w przypadku niepełnosprawności intelektualnej), a niejednokrotnie wysokiej sprawności intelektualnej, sprawnych narządach ruchu oraz zmysłach wzroku i słuchu, właściwej opiece wychowawczej oraz dydaktycznej.

Gdy trudności te mają charakter wybiórczy i przejawiają się niepowodzeniami w uczeniu się czytania i pisania, mówimy o dysleksji rozwojowej.

W przypadku specyficznych trudności w uczeniu się matematyki (głównie arytmetyki) można używać terminu dyskalkulia. Czasem trudności te występują jednocześnie, kiedy indziej mają charakter trudności izolowanych, ograniczonych do jednej umiejętności. Gdy dysleksja i dyskalkulia występują razem, są przyczyną poważnych niepowodzeń szkolnych.

Dysleksja zatem to „syndrom zaburzeń wyższych czynności psychicznych, które przejawiają się w postaci specyficznych trudności uczenia się czytania i pisania. Są one uwarunkowane parcjalnymi zaburzeniami rozwoju psychomotorycznego funkcji uczestniczących w czynności czytania i pisania oraz ich integracji. Wśród deficytów rozwojowych funkcji poznawczych najistotniejsze są zaburzenia funkcji językowych, w tym aspektu fonologicznego języka, decydujących o możliwościach porozumiewania się językowego” (Bogdanowicz, 2003b, s.495).

Dysleksja to zaburzenie neurorozwojowe o podłożu językowym. Jest zazwyczaj powiązana z deficytem fonologicznym. Towarzyszą jej różne problemy językowe i komunikacyjne.

Terminologia

Najczęściej stosuje się termin „dysleksja rozwojowa” dla określenia syndromu specyficznych trudności w uczeniu się czytania i pisania.

    – DYSLEKSJA – specyficzne trudności w czytaniu;

    – DYSORTOGRAFIA – specyficzne trudności z opanowaniem poprawnej pisowni (w tym błędy ortograficzne i
fonologiczne);

    – DYSGRAFIA – trudności grafomotoryczne.

Przyczyny

Zaburzenia funkcji percepcyjno motorycznych (spostrzegania wzrokowego, słuchowego, motoryki) i ich współdziałania (integracji percepcyjno motorycznej), funkcji językowych, pamięci (wzrokowej, słuchowej, ruchowej).

Etiologia

Uwarunkowania tych zaburzeń są wielorakie (polietiologia). Wskazuje się na dziedziczność, zmiany w strukturze (budowie) I funkcjonowaniu mózgu. Zaniedbanie środowiskowe oraz brak szybkiej interwencji pogłębia zaburzenia i trudności dziecka.

Częstość występowania

W literaturze europejskiej podaje się, że dzieci te stanowią 10-15% uczniów, w tym 4% to przypadki bardzo nasilonych trudności (wg międzynarodowych klasyfikacji chorób ICD-10/ICD-11, DSM-V), które można byłoby określić nazwą głębokiej dysleksji.

Badania w Polsce określają odsetek dysleksji na 9-10% (Bogdanowicz, Jaklewicz 1968-1982).

Profilaktyka

Dzieci z nieprawidłowej ciąży, porodu, wykazujące deficyty rozwoju niektórych funkcji psychoruchowych, to dzieci „ryzyka dysleksji”. Im wcześniej zostaną objęte opieką, tym większe szanse aby zapobiec ich trudnościom szkolnym.

Objawy dysleksji rozwojowej

Specyficzne trudności w czytaniu i pisaniu ujawniają się dopiero w szkole, podczas gdy już w okresie przedszkolnym można zauważyć objawy, które cechują tzw. dzieci ryzyka dysleksji.

    – opóźniony rozwój mowy – (ryzyko dysleksji);

    – mała sprawność i koordynacja ruchów podczas zabaw ruchowych, samoobsługi, rysowania i pisania (brzydkie pismo) – (ryzyko dysleksji).

Symptomy dysleksji

    – wadliwa wymowa, trudności z wypowiadaniem złożonych słów;

    – trudności z różnicowaniem głosek podobnych oraz z wydzieleniem sylab, głosek ze słów i ich syntezą;

    – trudności z wykonywaniem układanek i odtwarzaniem wzorów graficznych (ryzyko dysleksji);

    – trudności w czytaniu pomimo co najmniej niższej niż przeciętna inteligencji oraz braku zaniedbania środowiskowego i dydaktycznego;

    – trudności z opanowaniem poprawnej pisowni: pismo zwierciadlane, mylenie liter odpowiadających głoskom zbliżonym fonetycznie, opuszczanie liter, błędy ortograficzne I fonetyczne, pomimo znajomości zasad ortografii.